🧒 Hitlerjugend en Bund Deutscher Mädel in België
In de vroege jaren van de Tweede Wereldoorlog werden in België verschillende afdelingen opgericht van de Hitlerjugend (HJ) en Bund Deutscher Mädel (BDM) voor jongeren van Duitse afkomst (Volksduitsers) die in België verbleven.
Een van de eerste initiatieven vond plaats in Waterschei, waar reeds in 1940 een lokale afdeling ontstond met meer dan 100 leden. Na mei 1940 volgden ook in andere Belgische steden kernen van de “Ausland HJ”. Deze structuren dienden vooral voor Duitsers en Volksduitsers buiten het Reich.
Vanaf 1943 traden ook Vlaamse jongeren toe tot de organisatie. Jan Bogaert wordt hierbij genoemd als één van de eerste Vlaamse Scharführers. Hij was actief bij de oprichting van de Vlaamse H.J.V.
📜 Oprichting van de H.J.V.
De Hitlerjugend Vlaanderen (H.J.V.) werd officieel opgericht op 15 oktober 1943. Slechts drie dagen later vond in de Vlaamse School voor jongens te Antwerpen de eerste samenkomst plaats. Zo’n 350 jongens verzamelden zich op de speelplaats van de Lange Leemstraat, vergezeld door een honderdtal jongeren van de HJ-Standort Antwerpen.
Landesjugendführer Hardt richtte zich tot de jongeren met de woorden: “Die Hitler-Jugend in de Belgische ruimte, d.i. die Auslanddeutsche Jugend, is fier op de thans tot haar komende Vlaamse kameraden.”
De H.J.V. werd geleid door Duitse functionarissen met ondersteuning van Vlaamse lagere officieren. De opleiding gebeurde strikt volgens Duitse richtlijnen, met aandacht voor ideologie, discipline en kameraadschap. Jongeren werden ondergebracht in standplaatsen (Standorte) en gevormd tot gehoorzame leden van het systeem. De slogan luidde: “Vlaanderens jeugd bekent zich tot de Führer.”
✅ Toetredingsvoorwaarden
- ➤ Bewijs van Germaanse afstamming
- ➤ Geldige identiteitskaart
- ➤ Uittredingsverklaring bij lidmaatschap van andere jeugdorganisaties
Tot de leeftijd van 18 jaar was het verboden om deel uit te maken van andere jeugdbewegingen. Elke dubbele aansluiting moest expliciet worden beëindigd en schriftelijk bevestigd.
🏛️ Structuur en Indeling
De H.J.V. kende een strikte organisatie die was opgedeeld in leeftijdsgroepen:
- Het Jongvolk: jongens 10–14 jaar
- De Hitlerjeugd: jongens 14–18 jaar
- Jongmeisjes: meisjes 10–14 jaar
- Meisjesbond: meisjes 14–17 jaar
- Glaube und Schönheit: optioneel vanaf 17 jaar
De basiseenheden waren als volgt gestructureerd:
- ➤ Kameradschaft (Jungenschaft): groep van 10 jongeren
- ➤ Schar (Jungzug): 4 Kameradschaften
- ➤ Gefolgschaft (Fähnlein): 3 Scharen
- ➤ Stam (Stamm): 4 Gefolgschaften
- ➤ Ban (Jungbann): 5 Gefolgschaften
- ➤ Gebied (Obergau): regio-eenheid met honderden jongeren
🧥 Uniformen
De Vlaamse H.J.V. droeg het uniform van de Duitse H.J., met als enige verschil het Vlaams leeuwenschildje op de linkermouw.
☀️ Zomeruniform: zwarte laarzen, korte fluwelen broek, bruin hemd, zwarte das, schouderriem, witte sokken, armband met hakenkruis en zgn. ‘S’-teken (bliksemschicht).
❄️ Winteruniform: zwarte poffbroek, witte kousen, zwarte vest, bruin hemd, zwarte das, alpenmuts met rijksadelaar. Officieren droegen bruine vesten, rijlaarzen en epauletten met rangonderscheiding.
Deze presentatie weerspiegelde de militarisering van de jeugd en paste binnen de bredere ideologische vorming van het Derde Rijk.
Hitlerjugend Vlaanderen – Structuur en Leiding
📌 Functies en Koordkleuren
Naast rangtekens werden in de Hitlerjugend ook gekleurde koorden gebruikt om functies aan te geven. Deze werden gedragen aan het uniform tussen de middelste knoop van het vest en de knoop boven de linkerborstzak.
| Functie (Duits) | Functie (Nederlands) | Kleur |
|---|---|---|
| Kameradschaftsführer | Jongensschapsführer | rood-wit |
| Scharführer | Jungzugführer | groen |
| Gefolgschaftsführer | Fahnleinführer | groen-wit |
| Stammführer | Jungstammführer | wit |
| Bannführer | Jungbannführer | rood |
| Oberbannführer | Oberjungbannführer | rood-zwart |
| Gebietsführer | Gebietsjungvolkführer | zwart |
| Obergebietsführer | Obergebietsjungvolkführer | zwart-zilver |
| Stabsführer der Reichsjugendführung | — | zwart-goud |
📌 De Leiding in de H.J.V.
- Vertegenwoordiger van de Rijksjeugdleider:
Tot 1942: Oberbannführer Hemesath
1942–1943: Bannführer Adolf Jansen
1943–1944: Hauptbannführer Gert Bennewitz (later Gebietsführer) - Landsleider der Auslanddeutschen HJ België: Hermann Degen (tot 1942), Herbert Schmidt (vanaf 1942)
- Chef Befehlsstelle Brussel: Gert Bennewitz
- Landsleider HJ Vlaanderen: Bannführer Hardt W., Oberbannführer Düre
- Inspecteur H.J.V.: SS Oberscharführer Raf van Hulse
- Leider K.L.V. Kinderlandverschickung: Bannführer Becker
- Leider Germaanse Landdienst Vlaanderen: Armand Reynaerts, Van Rompaey
- Führerschule HJ Vlaanderen: SS Ostuf. Beuttler, Frans Weyler
- Sportleider: Juul Bosmans
- Propagandaleider: Bellefroid
📌 Standplaatsen (Standorte)
De Hitlerjugend Vlaanderen was verdeeld over verschillende standplaatsen, elk met hun eigen leiding en onderverdelingen.
- Antwerpen: SS Ustuf. F. Leysen – Stam I t/m IV (o.a. R. Bauweraerts, Raf De Rauw, Truyts, M. Pans)
- Brussel: Hein Bennies – Stam V (Herbert Oppitz), Stam VI
- Gent: Oberstammführer Fischer – Stam VII, VIII, IX
- Brugge: SS Ustuf. Jozef Bachot – Stam X (L. De Vlaminck), XI (A. Serruys), XII (A. Serruys)
- Hasselt: SS Sturmmann Karel Vandermaesen – Stam Hasselt (Hans Rudel, Emiel Vandermaesen), Stam XIII (Johny Mullens, Stan Mertens), Stam XIV (Vrijdags, J. Thoelen)
- Luik: Stammführer A. Marckx – Stam XV
Overige leiders: Van Alsenoy, Strijkers, Juul Bosmans, Leo Ponters, Georg Carlier, Will Decker, Jos De Groote, Jaak Resman, Pol Van Bogaert, Van den Berghe, Frank Van Hest, R. Beys, Herman Schamelhout, Ernest Schijns e.a.
📌 Politieke Betekenis & Kritiek
De structuur, functies en opleidingssystemen van de H.J.V. tonen hoe sterk de beweging geïnspireerd en gestuurd werd door het Duitse nationaalsocialisme.
Deze organisatie vormde een essentieel onderdeel van de indoctrinatie van Vlaamse jongeren in oorlogstijd en diende zowel militaire als ideologische doelen.
Hoewel veel leden uit overtuiging of groepsdruk deelnamen, bleken de gevolgen ingrijpend: blijvende stigmatisering na de oorlog, en voor velen een levensloop getekend door een jeugd in dienst van een totalitair regime.