Vlaams Jongerenkorps (VJK)

I. 📜 Inleiding

Het Vlaams Jongerenkorps (V.J.K.) werd tijdens de Tweede Wereldoorlog opgericht als zelfstandige formatie die nauw samenwerkte met de Vlaamse Wachtbrigade (W.B.), de Luftwaffe, het Vlaams Nationaal Verbond (V.N.V.) en particulieren. Het korps kwam effectief tot stand in maart 1944 en verdween feitelijk in september 1944.

II. 🧭 Oprichting & 🎓 Opleidingscentrum

• Oprichtingsperiode: maart 1944 — september 1944 (de facto einde).
• Samenwerking: Wachtbrigade (W.B.), Luftwaffe, V.N.V. en particulieren.
• Opleidingscentrum (kaderschool): Kasteel Moretus te Putte (België).

III. 🧱 Leiding & Kader

a) Raad van beheer

• Hoofd: Dr. Uyterhoeven (leidende figuur uit de onderwijzersbond tijdens de oorlog).
• Hendrik Turcksin: Brigadeleider van de W.B., Administrateur van het V.J.K.
• Administratief hoofd: Kompaan Albrecht.
• Autonomie: Het V.J.K. behoorde niet tot de Wachtbrigade, maar werkte zelfstandig.

b) Schoolleiding

• Schoolleider: Oppervaandrig Lieben Dieter
• Vaandrig: De Koninck
• Hoofdwachtmeesters: Carette Maurice, Roosens Pol, Joris Van Assche
• Kader: ca. 20 man (onderofficiersgraad); 4 officieren (De Koninck, Bomans, Vermeersch, De Vos); 2 regenten (Sonderführer); onderwijzer Schollaert.
• Opmerkelijke figuren: Karel Wiedeman (jeugdopleider, opperwachtmeester); Vaandrig Bert Bosmans (ex-N.S.J.V.-stamheer).
• Administratie: Kalhöfen • Vendels: 1) Vaandrig Bert Bosmans • 2) Vaandrig Dries Vermeersch • 3) Devos

IV. 🧺 Verzorging & Materieel

Huispersoneel, keuken, wachtdienst, huisvesting, poetsers en magazijnen werden verzorgd door de Wachtbrigade. In de kaderschool (kasteel Moretus te Putte) waren ca. 15 civiele werkvrouwen bedrijvig. Materieel en uniformering werden volledig door de W.B. geleverd.

V. 🚩 Vlag & 🧥 Uniform

• Vlag: oranje – wit – blauw (Dietse kleuren).
• Kader: droeg voorlopig de dienstgraden en uniformen van de Vlaamse Wachtbrigade.
• Manschappen: eigen zwart uniform met bergmuts, skibroek, Luftwaffe-vestje, zwart hemd en das, riem en slot (Luftwaffe), leeuwenschild op de linkermouw.
• Embleem: op het skipetje een meeuw met het Deltateken van het V.N.V. in de klauwen.

VI. 🧑‍💼 Rekrutering & Aankondigingen

De manschappen (14–17 jaar) kwamen deels uit de Germaanse Landdienst en hoofdzakelijk uit families van W.B.-mannen; sommigen kwamen uit weeshuizen.

Wervingsaankondigingen (juli 1944) verschenen o.a. in Volk en Staat, De Dag, De Gazet, Het Vlaamsch Land, Het Laatste Nieuws, Vooruit, Brugsch Handelsblad, De Illustratie enz. Ze boden jongeren een opleiding en loon binnen het V.J.K.

📜 Inhoud van de rekruteringspamfletten (1944)

• Leeftijd: voor jongens van 14, 15 en 16 jaar (“Een schoone toekomst voor uw jongens”).
• Opleiding tot: mechanieker, telefonist, schrijnwerker, bediende, enz.
• Kosteloze voordelen: voeding, uniformering, studies in Nederlands en Duits, geschiedenis en andere algemene vakken.
• Maandloon voor ouders: 14 j. = 350 fr. • 15 j. = 400 fr. • 16 j. = 500 fr.
• Zakgeld voor jongens: 150–250 fr. per maand volgens leeftijd.
• Verlof: 21 dagen per jaar + weekendverlof om de 4 weken.
• Vrij verkeer: gratis trein- en tramverplaatsingen voor verlof- en dienstreizen.
• Geen dienstverbintenis of contract: “Geen verplichting voor jaren.”
• Inlichtingenkantoren: o.a. Antwerpen (Leysstraat 32), Brussel, Gent, Oudenaarde, Vilvoorde en Hasselt.

Opmerking: alle aankondigingen vermeldden: “De toestemming van de ouders wordt vereist.”

VII. 🎯 Doel & Inzet

Het V.J.K. was geen klassieke jeugdbeweging maar bedoeld om jongeren binnen België op te leiden en tewerk te stellen in militaire en technische disciplines, terwijl hun ouders financieel werden ontlast. Deze “arbeid in eigen land” werd voorgesteld als patriottisch alternatief voor fabriek- of frontdienst.

• Jongeren konden zich beroepsmatig vormen (vakopleiding + discipline) en tegelijkertijd bijdragen aan de Vlaamse samenwerking met de Duitse strijdkrachten.
• Deze jonge mannen, die anders in fabrieken zouden bijdragen tot de “Europese overwinning”, gelegenheid te geven dit te doen in de rangen van de Wachtbrigade. (Uit De Nationaal-Socialist)
• Het programma combineerde beroepsopleiding (techniek, administratie, ambacht) met lichamelijke en ideologische vorming.

• Eerst een Jeugdvendel; na een schiftingscursus van drie maanden geordend in Jeugdvendels, ingedeeld als hulpploegen bij de Luftwaffe (Flakhelfer) in Vlaanderen en Noord-Frankrijk.
• Zo’n vendel had een eigen V.J.K.-kader, geacht zowel militair als jeugdleider te zijn.
• Op 17-jarige leeftijd zouden manschappen in hun geleerd vak ingezet worden bij Vlaamse of Duitse eenheden.
• Men voorzag dat ca. 15% van het effectief als kadet in de kaderschool zou blijven.
• Vorming kadetten: deels secundair onderwijs + wapenopleiding (theoretisch/praktisch), troepdienst, arbeidsdienst, lichamelijke oefening, muziek en vrijetijdsbesteding.
• Opleiders: Vlamingen; voertaal: Nederlands.
• Meer nadruk op lichamelijke opvoeding en vorming.

VIII. 🏕️ Opleiding & Organisatie

De eerste lichting van 135 jongeren (14–16 jaar) werd in scharen van 40 man opgedeeld naar algemene beroepskeuze:

1. Schaar: Diegenen die soldaat wilden worden.
2. Schaar: Diegenen die een beroep verkozen.
3. Schaar: Diegenen bij wie de beroepskeuze nog niet onmiddellijk vaststond (de jongsten).

• Vormingsteam: twee regenten en twee onderwijzers zorgden naast sport en veldoefeningen voor de geestelijke vorming.
• Duur kamp: twee maanden.
• Lesorganisatie: bij gunstig weer in openlucht; algemene vakken in de voormiddag (rekenen, letterkunde, Nederlands, Duits, biologie, geschiedenis, politiek onderwijs, aardrijkskunde, geopolitiek en zang).
• Avonds: heem- en kameraadschapsavond o.l.v. opperwachtmeester Karel Wiedeman.

IX. 🛡️ Betrekking met het Derde Rijk

• Manschappen hadden een Wehrpass en behoorden derhalve tot de Wehrmacht
• Het kader was slechts “Wehrmachtsangehörige”.
• Militair regime — aangepast aan de leeftijd der manschappen — en voor die tijd ideale materiële omstandigheden.
• Tactische onderstelling: “unterstellt” aan de Horstkommandant der Luftwaffe te Deurne.
• Bennewitz (Beauftragte des Reichsjugendführers te Brussel) werd inmenging bij het V.J.K. ontzegd; de Luftwaffe hield zich niet bezig met binnenlandse politiek.
• Het V.J.K. kon naar buiten toe Diets georiënteerd zijn door uiterlijke tekenen.

X. Aantal Jongeren

• Ongeveer 300 manschappen hebben bij het V.J.K. gediend.
• Na schifting werd een eerste jeugdvendel (~120 man) in juli 1944 op het vliegveld van Melsbroek gelegerd.
• Een tweede vendel was voorzien voor Deurne in oktober 1944.

XI. ⛔ Ontbinding & Einde

Begin september 1944 werden alle manschappen naar huis gestuurd. Bij mijn weten werd geen van hen verontrust door de repressie. Enkelen (de oudsten) trokken, op wens van hun ouders, mee naar Duitsland en dienden bij de Flämische Flakbrigade. Van september 1944 tot mei 1945 behoorde praktisch het hele V.J.K.-kader daartoe.

In april 1945 ontving Oberstleutnant Turcksin, via de Batteriebefehlsstelle der I./1.6 (Fläm. Flak) nabij Ulm, een bevel van Reichsjugendführer Axmann waarbij de Flämische Jungmannschaft als enige jeugdbeweging in Vlaanderen werd erkend. De repressie had kennelijk geen weet van dit toch wel unieke korps.

XII. 📅 Belangrijke Data

• 15 augustus 1944: Sportmanifestatie op het Beerschot-stadion. Mars door de stad.
• 29 augustus 1944: Ontbinding van het V.J.K.; alle jongeren naar huis gestuurd (oprukken Amerikaanse troepen).
• 5 september 1944: Kader vertrekt naar Duitsland; indeling bij Flak — deels te Werl (onder Oberleutnant Lieben) en te Lippstadt (onder Oberleutnant Eerdekens).