Dienstgraden & Hiërarchie van de Fabriekswacht – Vlaamse Wachtbrigade

🎖️ Dienstgraden

In de beginfase van de Fabriekswacht werden geen officiële militaire rangen gehanteerd.
De eenheid had een burgerlijk karakter en werkte met een eenvoudige werkstructuur onder toezicht van Duitse Luftwaffe-onderofficieren. Leidinggevenden werden intern aangeduid, maar zonder formele kentekens of rangonderscheiding.

Met de oprichting van de Vlaamse Fabriekswacht in 1942, en vooral na de inmenging van het V.N.V. en de integratie van leden uit de Zwarte Brigade (Z.B.), werd de structuur meer gemilitariseerd. Aanvankelijk werden de bestaande dienstgraden van de Z.B. overgenomen, inclusief de bijhorende kentekens.

Bij de overgang naar de Vlaamse Wachtbrigade in 1943 werd een eigen hiërarchisch rangenstelsel ingevoerd, grotendeels gemodelleerd naar de structuur van de Duitse Wehrmacht. De dienstgraden kregen formele kentekens, aangepaste uniformonderdelen en vaste benamingen voor manschappen, onderofficieren en officieren.

📌 Overzicht van rangstructuur (Vlaamse Wachtbrigade)

• ➤ Wachter – Gewone manschap zonder leidinggevende functie
• ➤ Brigadier – Laagste rang binnen leidinggevenden, meestal ploegverantwoordelijke
• ➤ Opperbrigadier – Begeleidde meerdere posten of patrouilles
• ➤ Onderwachtmeester – Vergelijkbaar met een sergeant
• ➤ Opperwachtmeester – Lagere onderofficier, verantwoordelijk voor grote groepen
• ➤ Vaandrig – Aspirant-officier of pelotonsleider (na opleiding)
• ➤ Banleider – Middenkader, meestal met administratieve en leidinggevende taken
• ➤ Heerbanleider – Hogere officier, vaak bataljonscommandant of regiobevelhebber
• ➤ Brigadeleider – Hoogste leiding binnen de formatie, rechtstreeks onder V.N.V.-structuur

📊 Dienstgraden en Hiërarchie

Hieronder volgt een overzicht van de dienstgraden binnen de Vlaamse Wachtbrigade, verdeeld per rangcategorie. Elk rangniveau wordt geïllustreerd met het bijhorend schouderstuk of kenteken.

Categorie	Rang	Kenteken
Manschappen	Wachter
Manschappen	Opperwachter
Manschappen	Onderbrigadier
Manschappen	Brigadier
Manschappen	Opperbrigadier
Onderofficieren	Onderwachtmeester
Onderofficieren	Wachtmeester
Onderofficieren	Opperwachtmeester
Onderofficieren	Stafwachtmeester
Officieren	Vaandrig
Officieren	Oppervaandrig
Officieren	Hopman
Officieren	Opperhopman
Hogere Officieren	Kompaan
Hogere Officieren	Brigadeleider

De kentekens werden gedragen op de kraagspiegels, schouderstukken en op de linkerarm. De stijl en symboliek varieerden licht naargelang de periode, maar waren meestal gebaseerd op het Z.B.-model en voorzien van duidelijke rangaanduidingen met sterren, strepen of gekleurde banen.

Tijdens de opleiding in de Aspirantenschool (opgericht op 16 december 1942) werden de toekomstige onderofficieren en pelotonsleiders opgeleid in bevelvoering, bewakingsdiscipline, en ideologische scholing. Na slagen van de opleiding kreeg de cursist het recht om de graad van Vaandrig te dragen.