🟠 Hilfsfeldgendarmerie & Zivilfahndungsdienst
🛡️ Hilfsfeldgendarmerie (Hulpgendarmerie)
Hilfsfeldgendarmerie (onder de Wehrmacht, niet SS/Waffen-SS) stond vanaf begin 1943 open voor alle weerbare mannen in Vlaanderen (eerste, zeldzame toetredingen in 1942).
- Alternatief om verplichte arbeid in Duitsland te vermijden.
- Vaak ingezet als Werkschutz of Feuerwache (o.a. Erla-fabrieken).
- Kon op elk moment voor inzet worden opgeroepen.
- Hoofdopdrachten: opsporen/aanhouden van werkwilligen, saboteurs en terroristen.
🧭 Het V.N.V. en de Hilfsfeldgendarmerie
In 1943–1944 vielen honderden V.N.V.-leden ten prooi aan sluipschutters; het V.N.V. raadde weerbare leden aan om bij de Hilfsfeldgendarmerie in te treden. Daar kregen zij een wapenopleiding en konden zij gewapend optreden.
🎓 Opleiding
- Zellik (bij Brussel): opleiding door Duitse Feldgendarmen.
- Kontich (bij Antwerpen): opleiding door instructeurs van de Vlaamse Wacht, onder toezicht van de Feldgendarmerie.
📍 Inzet van de Hilfsfeldgendarmerie van Antwerpen
- Begin 1943 – Kontich: opleiding van ca. 4–6 weken.
- Zomer 1943 – Limburg: één oproeping voor een actie; daarna terug naar huis/fabriek.
🚨 Mobilisatie na D-Day (juni 1944)
Antwerpse Hilfsfeldgendarmerie (±45–50 manschappen) werd gemobiliseerd:
- Ingekwartierd in Hotel Metropole (Keyserlei), daarna Feldkommandantur (Meir), onder bevel van Generalleutnant Reinhold Gothsche.
- 1 september: Verzameling in Fort van Berchem, vertrek 16:00 via dokken; 18:00 aankomst Tilburg, verder via ’s-Hertogenbosch naar Nijmegen (verzamelplaats) → splitsing.
- Gruppe Gothsche (15 man, met voertuigen): route via Deurne → Bergen op Zoom → Breda → Boxmeer (meermaals veroverd/verloren) →
Bergen a/d Maas → Rijksbos (NL) → Reichswald (DE) → Keulen. Ontbinding op Truppen-Übungsplatz (nu vliegveld Köln/Wahn). - ±40 man bleven in Nijmegen en namen deel aan de verdediging tegen geallieerde luchtlandingen (regio Nijmegen–Arnhem).
🟢 Zivilfahndungsdienst der Feldgendarmerie (1943)
🎯 Opdracht
- Opsporen van werkwilligen (arbeidsverplichting), terroristen en sluipmoordenaars.
- Doen naleven van wetten/verordeningen van de bezettende overheid.
🏛️ Onderstelling
- Elke Ortskommandantur had een eigen Feldgendarmerie en Fahndungsdienst.
- Behoorden niet tot de SS; stonden onder de Wehrmacht.
- Samengesteld uit Belgische onderdanen (Zivilfahnders), onder gezag van de Feldgendarmerie-Trupp.
- Status: Wehrmachtsgefolge, gelijkgesteld aan Duitse soldaten → onderworpen aan het militair gerecht.
🗂️ Voorwaarden tot aanstelling
- Bereid zijn op te treden voor de “nieuwwording” van Europa onder Duitse leiding.
- Minstens 18 jaar en lichamelijk geschikt.
- Politiek én crimineel onberispelijk.
- Vrijwillige verbintenis van min. 6 maanden (stilzwijgende verlenging mogelijk).
Selectie door Kommandantur (Feldgendarmerie-Trupp); aanwerving via Chef der Militärverwaltung – Abt. Arbeit; melding aan Höh. Feldgendarmerie-officier.
🎓 Opleiding
- Zellik (2e Feldgendarmerie Kompanie): eerste opleiding en voorlopige Ausweis.
- Voor promotie tot Fahnder-Führer: voortgezette leergang in Zellik.
- Verklaring bij aanstelling (samengevat): vrijwillige inzet (6 maanden), gehoorzaamheid, geheimhouding, onderwerping aan Duitse militaire wetten, inzetbaar in heel Belgisch gebied.
🧢 Uniform
- Dienst in burgerkledij met witte armband “Zivil Fahndungsdienst” (gestempeld door Kommandantur) wanneer vereist.
- Tijdens opleiding in Zellik: Drillichanzug van de Wehrmacht.
💶 Loon en Voordelen
Toegang tot Duitse levensmiddelenvoorziening en Deutsche Krankenkasse. Extra: 57 fr/dag bij werk buiten woonplaats, maandelijkse onkostenvergoeding, 1,25 fr/dag fietsvergoeding, vrij verkeer op trein en tram.
| Categorie | Fahnder | Oberfahnder | Hauptfahnder | Fahnderführer |
|---|---|---|---|---|
| Vrijgezel | 1.500 | 1.650 | 1.800 | 2.500 |
| Gehuwd | 1.600 | 1.880 | 2.430 | 3.340 |
🔫 Bewapening
Pistool 7,65 met reservelader en munitie, uitgegeven door de Chef der Militärverwaltung – Abt. Arbeit.
🧩 Dienst & Tucht
- Onvoldoende geschikt of in de fout gaande Fahnders: onmiddellijk ontslag (met attest bij eervol ontslag).
- Fahnders voeren nooit alleen opdrachten uit: steeds vergezeld door een Feldgendarm, Oberfahnder of Fahnderführer.
